Ryszard Dudek

Nierzadko doprawdy, pochyliwszy się nad książkami z barwną historią orkiestr i muzyki wojskowej, odnaleźć można nazwiska ludzi, którzy otarłszy się jedynie o mundur wojskowy, a będący cywilami, stali się jej reformatorami. A jeśli nie autorami ważkich zmian natury formalnej, to z całą pewnością twórcami jakości i światłej myśli o najlepszych orkiestrach wojskowych i ich pięknej muzyce - co ma wymiar ponadczasowy. Iluż pruskich kapelmistrzów wojskowych przysłonił swym zapałem i wiedzą o instrumentach dętych, zwł. blaszanych i repertuarze marszowym Wilhelm Wieprecht czy - znienawidzony za życia przez bezmyślną konkurencję zapomnianą przez historię - genialny Antoni Józef Sax, twórca sekcji sakshornów będacych istotą orkiestry dętej i saksofonu. W Polsce rzeczoną jakość tworzyli, m.in. Józef Pawłowski - teoretyk i aranżer, Jerzy Dobrzyński - dyrygent, Arnold Rezler - dyrygent i kompozytor, twórca Orkiestry Koncertowej Wojska Polskiego, która - idąc za myślą Bolesława Szulii - jest wzorem dla orkiestr wojskowych(...), inspiracją dla muzyków, dyrygentów i kompozytorów. Wśród owych niezastąpionych ludzi, specjalistów w dziedzinie dyrygentury orkiestr dętych był również profesor dyrygentury Ryszard Dudek, którego niecodzienna życzliwość i otwartość, precyzja i wspaniałość bez względu na posiadane tytuły, zajmowane stanowiska, pełnione funkcje, są pierwszymi określeniami jakie wypowiada każdy, poproszony o opisanie w kilku słowach Jego ważnej postaci.

Ryszard Dudek urodził się 23 marca 1936 r. w Czeladzi (Zagłębie Dąbrowskie, woj. śląskie). W wieku 18 lat (1954 r.) wstępuje w szereg podchorążych Studium Muzycznego dla Kapelmistrzów Wojskowych w Warszawie (wcześniej od 1948 r. Oficerskiej Szkoły Kapelmistrzów Wojskowych w Jednostce Wojskowej przy ul. Nowosieleckiej), będącej szkołą oficerską i średnią szkołą muzyczną jednocześnie. Po jej ukończeniu z I lokatą i promocji oficerskiej (1957 r.) rozpoczyna służbę w Orkiestrze Reprezentacyjnej Wojska Polskiego pod dowództwem mjr Leona Zawodnego (obecnie Orkiestra Koncertowa Reprezentacyjnego Zespołu Artystycznego Wojska Polskiego) na stanowisku III kapelmistrza. Służbę w ORWP dokładnie pełni od 8 lipca 1957 r. do 7 kwietnia 1959 r. Wspomnienia najstarszych żyjących muzyków orkiestry oscylują wokół jednoznacznego stwierdzenia, że przez orkiestrantów był nadzwyczaj lubiany i ceniony - jako wspaniały człowiek i już znakomity dyrygent.

Po promocji oficerskiej

W 1962 r. Ryszard Dudek kończy studia na Wydziale Kompozycji, Dyrygentury i Teorii Muzyki w stołecznej Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej (obecnie Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina) w klasie prof. Stanisława Wisłockiego. Tamże doktoryzuje się kolejno w 1968 r. i 1975 r. Od 1978 r. do 2006 r. nieprzerwanie pełni funkcje prodziekańskie i dziekańskie na macierzystym Wydziale rzeczonej Uczelni. W 1987 r. uzyskuje tytuł naukowy profesora nadzwyczajnego, a w 1992 r. - zwyczajnego.

Dla ludzi skupionych wokół orkiestr wojskowych i cywilnych niezwykle ważny jest fakt, iż prof. Ryszard Dudek od 1964 r. do 2001 r., a więc od początku do końca istnienia, tzw. sekcji B Dyrygentury Orkiestr Dętych przy Katedrze Dyrygentury PWSM, później AMFC w Warszawie, był jej pedagogiem. Prowadził zajęcia z Orkiestrą Reprezentacyjną Wojska Polskiego, wykształcił wiele pokoleń dyrygentów orkiestr wojskowych. Departament Wychowania i Promocji Obronności Ministerstwa Obrony Narodowej powierzał niejednokrotnie prof. Dudkowi sprawowanie kierownictwa pedagogicznego i artystycznego nad warsztatami dyrygenckimi dla kapelmistrzów orkiestr Wojska Polskiego. W zakresie cywilnych orkiestr dętych prof. Dudek wielokrotnie był przewodniczącym jury podczas międzynarodowych konkursów modzieżowych orkiestr dętych w Jastrzębiu Zdroju.

Rozdanie pamiątkowych medali w sali prób Centralnej Orkiestry Reprezentacyjnej Wojska Polskiego z okazji 35-lecia jej istnienia

W sali tradycji orkiestry, stoją od lewej, m.in. (3) płk Julian Kwiatkowski (ówczesny inspektor orkiestr Wojska Polskiego), (5) Henryk Czyż, (6) Marek Sewen, (7) Józef Pawłowski, (8) Tadeusz Paciorkiewicz, (10) Benedykt Konowalski, (12) płk Igor Krzemiński (ówczesny dyrektor orkiestry), (15) Leon Landowski (16) Ryszard Dudek, (18) płk Kazimierz Hilla

Dla Orkiestry Koncertowej Wojska Polskiego im. Stanisława Moniuszki w Warszawie prof. Dudek skomponował Poloneza G-dur oraz polkę pt. Wesoły Kapral (wyd. w listopadzie 1969 r. w serii Biblioteczka Wojskowych Orkiestr Dętych nr 54-55).

Defilada na ul. Marszałkowskiej w Warszawie, stoją od lewej: mjr Leon Zawodny (dowódca orkiestry, I kapelmistrz), kpt. Ryszard Agaciak (II kapelmistrz), st. sierż. Władysław Orłowski (tamburmajor), ppor. Ryszard Dudek (III kapelmistrz)

Spośród wielu opracowań i aranżacji w bibliotece rzeczonej Orkiestry znajdujemy, m.in. Obrazki z wystawy Modesta Musorgskiego, Andante spianato i Polonez Es-dur, op. 22 (Grande polonaise brillante) na fortepian i orkiestrę Fryderyka Chopina, Marsz Kirasjerzy Tadeusza Dobrzańskiego, poemat symfoniczny Dyl Sowizdrzał (właśc. Ucieszne figle Dyla Sowizdrzała) Ryszarda Straussa, Taniec Kozaków Augustyna Blocha, słynne Adagio Tomaso Albinoniego (opr. właśc. Remo Giazotto), I Taniec góralski Włodzimierza Kotońskiego, a także z pozycji popularnych, m.in. duet z operetki Wiktoria i jej huzar Paula Abrahama, Romans z operetki Węgierskie wesele Nicolo Dostala, Deszczowa piosenka czy To jest radość z operetki Can-Can Cole Portera, Mexico, aria z operetki Śpiewak z Meksyku Fryderyka Lopeza, słynna Aria Sylwii z operetki Księżniczka Czardasza Emmericha Kálmána, Taki chłopak Czesława Majewskiego, Polny kwiat Andrzeja Szalińskiego, Desiderio Cesare Andrea Bixio i wiele innych.

Prof. Ryszard Dudek prowadził ożywioną działalność koncertową w Polsce, współpracując i występując w większości rodzimych filharmonii. Prowadził także orkiestry w wielu krajach Europy, m.in. w Belgii, Bułgarii, Francji, Niemczech i na Węgrzech (dyrygował blisko 700 koncertami symfonicznymi i 100 przedsta- wieniami operowymi).

Spotkanie kompozytorów, krytyków i wydawców muzycznych w siedzibie Orkiestry w końcu lat 70., siedzą od lewej m.in. prof. Tadeusz Wysocki i Ryszard Dudek

Od 1978 r. do 1993 r. prof. Dudek był etatowym I dyrygentem Orkiestry Polskiego Radia i Telewizji w Warszawie (współpracując także z OPRiT w Krakowie), z którą dokonał licznych nagrań muzyki symfonicznej - w tym wielu prawykonań muzyki polskiej. Prowadzona, przez wiele lat, przez prof. Ryszarda Dudka - Studencka Orkiestra Symfoniczna Akademii Muzycznej w Warszawie - występowała, m.in. na Młodzieżowym Festiwalu Młodzieży Muzycznej w Bayreuth (Musik Jugendfestspieltreffen). Prof. Dudek współpracował z Operetką Warszawską (sprawując kierownictwo muzyczne w prapremierze musicalu dla młodzieży Kwiat paproci z 1989 r., kompozycji Lucjana Kaszyckiego), Teatrem Współczesnym w Warszawie (dyrygował musicalem Człowiek z La Manchy z 1965 r., kompozycji Mitchella Leigha), Polskim Teatrem Muzycznym - Warszawską Sceną Operową (od 1992 r.), z którym corocznie występował w Niemczech i Szwajcarii jako dyrygent operowy prowadząc, m.in. przedstawienia Jaś i Małgosia z 1893 r. Engelberta Humperdincka, Czarodziejski flet z 1791 r. Wolfganga Amadeusza Mozarta, Baron Cygański z 1885 r. i Zemsta nietoperza z 1874 r. Johanna Straussa (mł.).

Jesienią, okolice Hali Mirowskiej, Komendy Garnizonu, salutuje ppor. Ryszard Dudek, z uniesioną buławą st. sierż. Władysław Orłowski

Dyrygencki dorobek artystyczny prof. Ryszarda Dudka obejmuje również nagranie muzyki do wielu znanych polskich filmów (blisko 40) i spektakli teatralnych, m.in. Statyści z 2006 r., Oficerowie z 2006 r., Mój Nikifor z 2004 r., Marszałek Piłsudski z 2001 r., Prymas. Trzy lata z tysiąca z 2000 r., Daleko od siebie z 1995 r., Kawalerskie życie na obczyźnie z 1992 r., Łabędzi śpiew z 1988 r., Na kłopoty... Bednarski z 1986 r., Vabank II czyli Riposta z 1984 r., Seksmisja z 1983 r., Kłusownik z 1980 r. i wielu innych.

Wśród absolwentów klasy dyrygentury symfoniczno-operowej prof. Ryszarda Dudka są m.in. Janusz Powolny, Włodzimierz Porczyński, I fagocista Orkiestry Koncertowej WP (wówczas CORWP, za dyrekcji Arnolda Rezlera), Henryk Wierzchoń, Barbara Sobolczyk, Henryk Pisarek, Dariusz Różankiewicz, Tomasz Łaskarzewski, Michał Klauza, Monika Wolińska, Ewa Strusińska, Maciej Żółtowski, Michał Niedziałek, Michał Czubaszek.

Wydzielony zespół muzyków Centralnej Orkiestry Reprezentacyjnej WP koncertujący na rzecz pomocy powodzianom, w końcu lat 50-ch, pod artystyczną opieką stojących od lewej, zaprzyjaźnionych Ryszarda Dudka i Zygmunta Chłopka (muzyka Orkiestry)

Należy nadmienić, iż kontakt z prof. Ryszardem Dudkiem - poprzez przewody doktorskie - mieli, m.in. prof. Stanisław Śmietana (I puzonista Orkiestry Koncertowej WP, wówczas CORWP, za dyrekcji Arnolda Rezlera; zw. z Instytutem Muzyki Uniwersytetu Śląskiego, znany i ceniony dyrygent orkiestr dętych), ppłk SG dr Stanisław Strączek, naczelnik Orkiestry Reprezentacyjnej Straży Granicznej w Nowym Sączu i prof. Janusz Przybylski, dyrygent, który - podobnie jak sam prof. Dudek - sprawuje obecnie merytoryczną opiekę nad doskonaleniem zawodowym dyrygentów wojskowych w ramach szkoleń DWiPO MON, lecz przede wszystkim jako twórca i koordynator Podyplomowych Studiów Dyrygentury Orkiestr Dętych.

Wśród najważniejszych orderów i odznaczeń prof. Dudka są m.in. Złoty Krzyż Zasługi, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, Zasłużony Działacz Kultury, Medal Złoty za Długoletnią Służbę (za wzorowe, wyjątkowo sumienne wykonywanie obowiązków wynikających z pracy zawodowej) nadany we wrześniu 2010 r. przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

Miły, życzliwy i najbardziej sympatyczny(...), z każdym bardzo chętnie i przyjemnie rozmawiał. Wszyscy muzycy znali go bardzo dobrze. Pisał sporo i dobrze na orkiestrę. To zaledwie kilka słów ze wspomnień p. Zygmunta Chłopka (muzyka Orkiestry Koncertowej Wojska Polskiego im. Stanisława Moniuszki w Warszawie), który znał prof. Dudka od najmłodszych lat. Do Jego postaci i dyrygenckiego czynu odnoszono się zawsze z atencją.
Zmarł 6 lutego 2011 r. w Warszawie.

Opracował Mikołaj Ostolski

na podstawie dokumentów użyczonych przez
córkę prof. Ryszarda Dudka, p. Katarzynę Dudek-Kostrzewę,
rozmów z p. Grzegorzem Mielimaką i p. Januszem Przybylskim,
informacji repertuarowych z Biblioteki Orkiestry Koncertowej RZAWP w Warszawie.
Unikatowe zdjęcia z kolekcji p. Zygmunta Chłopka,
któremu autor niniejszej notaki dziękuje za bezcennę pomoc
i niewyczerpaną opiekę merytoryczną.

RYSZARD DUDEK (1936-2011)